Is het je misschien ook ooit opgevallen: de toren van de Sint-Martinuskerk, die vele schilders graag een plek gaven aan de horizon in hun Genkse landschappen, lijkt op sommige schilderijen slanker en ranker dan op andere? Mocht dat zo zijn, dan kunnen we je geruststellen: het ligt zeker niet aan je ogen. Er is een perfect logische verklaring voor. De slanke toren, die de gotische onderbouw uit de 15e eeuw sierde, dateerde van het midden van de negentiende eeuw. Tot zondag 12 mei 1912. Die dag was het zomers warm geweest, met temperaturen die de kaap van 30°C namen. De atmosfeer was er door van streek en tegen de avond barstte er een kort en hevig warmteonweder los. Met desastreuze gevolgen.
Twee dagen later, op 14 mei berichtte het dagblad Nieuws van de Dag:
“In de provincie Limburg schijnt het orkaan nog het hevigst geweest te zijn. Om half acht ’s avonds brak het schrikkelijk tempeest gepaard met onweder en hagelslag over Hasselt en omliggende los. Het duurde slechts enkele minuten, docht richtte groote verwoestingen aan. De kerktoren van Genck, 64 meters hoog, waaide om en vernielde het gansch dak. Het gebouw is moeten gesloten worden. De fabriek van cementartikelen Jacqmotte, aan de statie, werd gansch vernield. Ontelbaar zijn de huizen die zonder dak staan.
De boortorens der koolputten hebben erg geleden. Duizenden boomen, en allen van de schoonste, werden ontworteld of als riet gebroken; de banen liggen versperd en het verkeer is gansch gestremd. De tram op Bilsen kon niet vertrekken; meer dan 50 automobiels werden hier geblokkeerd. De schade is onberekenbaar.”
De torenspits was over de hele lengte van het kerkdak afgewaaid, tot aan het koor. De balken waren door het gewelf gestort en hadden een ware ravage aangericht, ook binnen in de kerk. De kerkdiensten konden er wekenlang niet doorgaan en verhuisden verderop de Molenstraat in, naar het Katholieke Volkshuis, dat net afgewerkt was. Op 1 juni werd een tijdelijk nooddak geplaatst en ging de kerk een tijdje zonder torenspits door het leven. Enkele postkaarten uit de tijd laten dit nogal vreemd ogend aanzicht van de kerk zien. Het duurde nog tot 1917 voor een nieuwe spits geplaatst werd, die wat plomper was dan zijn statige voorganger.
En het is dit verschil dat we in de landschapsschilderijen kunnen zien.
Vergelijk bijvoorbeeld het zicht over de Molenvijver van Joseph Coosemans uit 1891 met een ander Molenvijverzicht van de hand Emile Van Doren met de titel ‘La bruine’ (De motregen) dat hij meer twintig jaar later maakte. En je ziet dat de kerktoren in het oudste werk ranker is dan deze op het meer recente werk.
