De komst van de trein naar Genk in 1874 gaf een nieuwe boost aan het kunstenaarsoord Genk, dat ondertussen zo’n dertig jaar al heel wat kunstenaars zag komen en gaan. Een nieuwe generatie landschapschilders volgden, vaak letterlijk, in het spoor van hun voorgangers.
Ook voor landschapschilder Armand Maclot was de trein het uitverkoren transportmiddel om naar Genk te reizen. Zowel het reisgemak, maar ook zijn familiegeschiedenis zaten hier voor iets tussen.
De grootvader van Armand Maclot was namelijk in 1838 een van de eersten die zijn job (als notarisklerk) inruilde voor een betrekking bij een nieuwe en veelbelovende staatsonderneming: de spoorwegmaatschappij. Hij werd een van de eerste stationschefs bij het Belgische spoor.
Elk van zijn vier zonen zou later in zijn voetsporen treden en een gelijkaardige loopbaan bij de spoorwegen kennen, eveneens verhuizend naargelang hun bevordering.
En zo belandde de oudste zoon, Arthur Maclot, vanuit Luik in Antwerpen. Hij begon als bureelbediende, maar klom op tot bureelchef van Antwerpen-Centraal. In de tussentijd had hij in Antwerpen ook de liefde gevonden bij Florence Scheepers, afkomstig uit de welgestelde Antwerpse burgerij. Iets meer dan een jaar na hun huwelijk werd, op 14 juli 1877, hun eerste en enige kind geboren. Hij kreeg de naam Armand.
Als zoon van een ambtenaar bij de spoorwegen kon Armand Maclot mogelijks gratis gebruik maken van de trein, maar daarover hebben we geen zekerheid. Wel over het feit dat de trein hem telkens weer veilig naar zijn favoriete schildersbestemmingen bracht. Meestal richting Tervuren en Genk, bestemmingen die hij leerde kennen dankzij Joseph Coosemans, zijn leermeester aan het Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen.
In een schetsboek, gedateerd 1905, vinden we een verrassend relict van een treinreis tussen Tervuren en Genk. De eerste tekening in het boekje toont een treffend zelfportret van Armand Maclot in potlood, met in de marge ervan een reeks letters en cijfers. Jarenlang was het ons niet duidelijk wat deze vreemde codetaal betekende. Tot een van onze vrijwilligers, tijdens een zondagsdienst in het Emile Van Dorenmuseum, de tekening nog eens goed bekeek en een ingeving had. En zijn ingeving bleek volledig te kloppen: De cijfers en letters kan je ontcijferen als de reis van Tervuren naar Genk. Opgestapt om 13u41 in Tervuren arriveerde de trein, na een achtereenvolgende overstap in Tienen, Diest en tot slot in Hasselt, om 19u58 in het station van Genk. Een treinreis van maar liefst zes uren, inclusief de overstaptijd.
Maclot haalde tijdens de rit een enkele keer zijn schetsboek boven. Zo vinden we verschillende snelle potloodschetsen van Diest terug. Mogelijk schetste hij ook op de andere overstapplaatsen, maar het ontbreken van een bijschrift of duidelijk referentie maakt het moeilijk dit met zekerheid te zeggen. Ook is het heel verleidelijk te denken dat enkele snelle portretschetsen medepassagiers afbeelden op zijn treintocht naar het hart van de Limburgse Kempen. Maar ook dit is louter giswerk en niet hard te maken. Eens gearriveerd in Genk zien we tal van schetsen van het Kempische landschap, dat hem nog meer dan vijftig jaar zou blijven inspireren.
Armand Maclot bleef zijn leven lang een trouw treingebruiker, vaak ook in combinatie met de fiets. Voor verschillende schets- en schilderuitstappen was hij dan voor enkele weken vertrokken en legde hij behoorlijk wat kilometers af. Zo weten we dat hij in 1936 bijvoorbeeld vertrok op 9 juni vanuit Oudenaarde, over Ronse naar Doornik, passeerde hij Peruwelz richting Bergen, om verder te gaan richting Franse grens naar Erquelinnes, Thirimont, Beaumont, Philippeville om via Rosée in Dinant te belanden. Van daar zette hij zijn tocht verder tot Hoei, via Dorinne, Spontin, Florée en Perwijs. Hij bereikte zijn eindbestemming op 20 juni. Vervolgens keerde hij terug naar Beaumont waar hij de hele maand augustus verbleef, en op 12 september zette hij zijn tocht verder vanuit Hoei en trok hij gedurende acht dagen rond, naar Modave en terug naar Hoei, en ging hij via Marche-les-Dames naar Namen. Via Graide belandde hij in Vresse, en keerde zo op zijn stappen terug om via Hoei in Tongeren en Neerrepen te eindigen en zo terug naar huis, in villa Maison Blanche in Genk.
Foto's:
- Zelfportret van Armand Maclot uit een schetsboek (collectie Emile Van Dorenmuseum), gedateerd augustus 1905. De cijfers en letters in de linkerbenedenhoek vatten de treinreis samen van Tervuren naar Genk, met een overstap in Landen, Diest en Hasselt.
- Twee schetsen gemaakt in Diest door Armand Maclot uit een schetsboek (collectie Emile Van Dorenmuseum), gedateerd augustus 1905.
- Enkele snelle portretschetsen door Armand Maclot uit een schetsboek (collectie Emile Van Dorenmuseum), gedateerd augustus 1905.
- Een zicht op de moerassen van Staelen door Armand Maclot uit een schetsboek (collectie Emile Van Dorenmuseum), gedateerd augustus 1905.
